بناء (فقه)بناء در چند معنا به کار رفته است: ۱. ساختن، ۲. ساختمان، ۳. ادامه دادن و اتمام عمل عبادی و عدم قطع آن به سبب بروز خلل غیر مبطل، ۴. تغییر نیافتن آخر کلمه به اختلاف عوامل، ۵. مقابل اعراب. از بناء به معنای سوم در بابهایی نظیر صلات، صوم و حج سخن رفته است. از بناء به معنای چهارم به مناسبت در باب صلات سخن رفته است. ۱ - موارد خلل غیر مبطل در عمل عبادیبهطور کلّی بروز خلل غیر مبطل در اثنای عمل عبادی پیوسته، مانع صحّت و اتمام آن نخواهد شد. در ذیل به نمونه‌هایی از مصادیق و مسائل آن اشاره می‌شود. ۱.۱ - عروض خواب بر مؤذن در وسط اذانعارض شدن خواب بر مؤذّن در اثنای اذان، به آن مقدار از اذان گفته شده خلل نمی‌رساند و در صورت از بین نرفتن موالات می‌تواند بر آن بنا بگذارد. ۱.۲ - شک در برخی موارد در رکعات نمازدر شک بین سه و چهار یا دو و سه پس از اکمال دو سجده در رکعت دوم، بنابر قول مشهور بنابر اکثر گذاشته و نماز به پایان برده می‌شود و سپس به احکام شک عمل می‌گردد. شک کننده در عدد رکعات نماز مستحب بین بنابر اقلّ و اکثر مخیّر است. ۱.۳ - قطع روزهای پیوسته کفاره روزه با عذراز شرایط دو ماه روزۀ کفّاره، پی درپی بودن ۳۱ روز آن است؛ لیکن اگر در اثنای آن ایّام- به سبب عذری همچون حیض یا بیماری- ناگزیر از افطار گردد، پس از زوال عذر بنا را بر آن مقدار از روزۀ گرفته شده می‌گذارد و ادامه می‌دهد. ۱.۴ - رها کردن طواف در اثنای آنکسی که طواف حج یا عمره را در اثنا رها کرده است در صورت تجاوز از نصف، بنا را بر آن می‌گذارد و هفت شوط را به پایان می‌برد و نیازی به اعادۀ طواف نیست. ۲ - لزوم رعایت بناء کلمه در قرائت و اذکار نمازدر قرائت و اذکار نماز رعایت بناء کلمه واجب است؛ بدین معنا که کلمۀ مبنی، حرکت داده نمی‌شود و اگر مبنی بر حرکت ضمّه، فتحه یا کسره است حرکت دیگری داده نمی‌شود هرچند آن حرکت مقتضای عاملی باشد که بر سر آن درآمده است. ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۱۳۷. |